Ἀγγελικὲς δυνάμεις

δ΄μέρος

Εἰκονίζονται μεμονωμένοι, ἀλλὰ καὶ σὲ πάμπολλες συνθέσεις ποὺ παριστοῦν γεγονότα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅπως : στὴν φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ (αὐτή θεωρεῖται ἡ ὀρθόδοξη ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδος), στὴν θυσία τοῦ Ἀβραάμ, στὴν ὄνο τοῦ Βαλαάμ, μὲ τοὺς Τρεῖς Παῖδας ἐν καμίνῳ, σὲ ὁράματα Προφητῶν (τότε, μάλιστα, μὲ τὶς συμβολικὲς μορφὲς ποὺ ἐμφανίστηκαν), στὴν προσευχὴ τῆς Ἁγίας Ἄννης, μητρὸς τῆς Θεοτόκου, στὸν Εὐαγγελισμὸ τοῦ Προφήτου Ζαχαρίου, στὸν Εὐαγγελισμὸ καὶ στὴν Κοίμιση τῆς Θεοτόκου, στὴ Γέννηση, στὴν Βάπτιση στὴ Σταύρωση καὶ στὴν Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ, στὸ «Οὐκ ἔστιν ὧδε», κ. ἀ. Ἐπίσης, σὲ σκηνὲς βίων Ἁγίων, στέφοντας Μάρτυρες, ἐμφανιζόμενοι σὲ ἀσκητὲς ἢ παραστέκοντας κατὰ τὴν κοίμισή τους, σὲ θαυματουργικὲς ἐπεμβάσεις τῶν Ἀγγέλων (π. χ. στὸ ἐν Χώναις θαῦμα) καὶ ἀλλοῦ. Ἀκόμη, σὲ οὐράνιες τελετουργίες καὶ ἀλληγορικὲς παραστάσεις, ὅπως, π. χ. : στὴν «Κλίμακα» τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, στὴν ἐτοιμασία τοῦ Θρόνου, στὴν Ἐπουράνιο Θεία Λειτουργία, στὴν εἰκονογράφηση τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου, στὴ Σύναξη τῶν Ἀρχαγγέλων, ἑκατέρωθεν τοῦ Χριστοῦ ἢ τῆς Παναγίας, δεόμενοι ἢ εὐθυτενεῖς ἀποδίδοντας τιμές.

   
Στὸν χριστιανικὸ Ναό, ἐκτὸς τῶν λοιπῶν παραστάσεων σὲ ὁποιοδήποτε σημεῖο του, ἁγιογραφοῦνται στὸν τροῦλλο κάτω ἀπὸ τὸν Παντοκράτορα, πλάι στὴν Πλατυτέρα, καὶ στὶς δευτερεύουσες θύρες, βόρεια καὶ νότια, τοῦ Ἱεροῦ Βήματος.

 

                           Ἀγγελικὲς δυνάμεις

γ΄ μέρος

Ὅπου παριστῶνται μὲ ἀνθρώπινη μορφή, εἰκονίζονται ὡς νεαροὶ ἀγένειοι, μὲ μαλλιὰ πλούσια καὶ μακριά, σκοῦρα ἢ ξανθά, δεμένα μὲ ταινία ἀνοικτόχρωμη τῆς ὁποίας οἱ ἄκρες ἀνεμίζουν καὶ καταλήγουν σὲ σχηματισμοὺς σὰν χοάνες, στὶς λεγόμενες «ἀκοές». Ἡ πλούσια κόμη συμβολίζει τὶς πολλὲς καὶ ἄφθονες διανοητικές τους δυνάμεις, καὶ τὸ ὅτι δὲν εἶναι λυτὴ ἔχει τὸ νόημα τῆς ἀφιερώσεως αὐτῶν τῶν δυνάμεων στὸ θεῖο θέλημα. Τὰ πτερὰ δηλώνουν τὴν ταχύτητα καὶ τὴν οὐράνια προέλευσή τους. (Πτερωτὰ ἀνθρωπόμορφα ὄντα βρίσκονται στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ καλλιτεχνικὴ παράδοση, μὲ δύο τρόπους: πρῶτον, ὡς νήπια μὲ μικρὰ φτεράκια (π. χ. ἔρως). Αὐτὸς ὁ τύπος υἱοθετήθηκε ἀπὸ τὴν δυτικοευρωπαικὴ θρησκευτικὴ ζωγραφικὴ γιὰ τὴν ἀπόδοση τῶν Ἀγγέλων κάποιες φορές, καὶ καταδεικνύει (καὶ ἀναπτύσσει) ἀθεολόγητη καὶ χονδροειδὴ ἄποψη γι΄ αὐτούς. Δεύτερον, ὡς γυναῖκες καὶ ἄνδρες σὲ νεαρὴ ἡλικία, μὲ ποδήρεις πολύπτυχους χιτῶνες καὶ μακρὰ πτερά (π. χ. Νίκη, Ὕπνος). Αὐτὲς οἱ μεγαλοπρεπεῖς μορφὲς ἐνέπνευσαν καὶ τὴν ὀρθόδοξη ἀπεικόνιση τῶν Ἀγγέλων, ἀφοῦ μὲ κάποιες προσθῆκες καὶ λίγες διαφοροποιήσεις εἶναι οἱ καταλληλότερες γιὰ ν΄ ἀποδώσουν τὴ σεμνότητα καὶ ἱεροπρέπεια τῶν Ἀΰλων Δυνάμεων.).

 

Ἐκτὸς ἀπὸ στρατιωτικὴ ἢ ἱερατικὴ ἐνδυμασία, ἀπεικονίζονται μὲ αὐτοκρατορικὴ περιβολή (δηλ. μὲ χιτῶνες διακοσμημένους μὲ τρέσες κεντημένες καὶ πεποικιλμένες με πολυτίμους λίθους, στὶς ἄκρες τῶν χειρίδων, γύρῳ ἀπ΄ τὸν λαιμό, στὸ κράσπεδο, περὶ τὴν ὀσφύν, μία στὸ μέσον τοῦ σώματος ἀπὸ τὸν λαιμὸ ὡς τὰ πόδια, ἐνίοτε διαγωνίως ἀπ΄ τοὺς ὤμους ὡς τὴ μέση), ἢ μὲ μανδύες καὶ χιτῶνες πλούσια διακοσμημένους, κυρίως σὲ μεταβυζαντινὰ ἔργα. Πάντως, στὴν πλειοψηφία τῶν ἁγιογραφιῶν καὶ κυρίως μέχρι καὶ τὸν 14ον αἰ., φέρουν ἀρχαιοελληνικὴ αμφίεση, ἐσωτερικῶς χιτῶνα μὲ «σημεῖον» (= ταινία ποὺ ἀπὸ τὸ ἄνω μέρος τοῦ βραχίονα φθάνει ὡς τὸ κάτω ἄκρο τοῦ ἐνδύματος) καὶ ἐξωτερικῶς ἱμάτιο.

συνεχίζεται 

                                 Ἀγγελικὲς δυνάμεις

β΄ μέρος

 Ἐκτὸς τῶν Ταγμάτων, γνωστὰ μᾶς εἶναι τὰ ὀνόματα τριῶν Ἀρχαγγέλων, τοῦ Γαβριήλ, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα σημαίνει «ἥρωας τοῦ Θεοῦ», τοῦ Μιχαήλ (= «τίς ὡς ὁ Θεὸς ἡμῶν;») καὶ τοῦ Ῥαφαήλ (= «ὁ Κύριος ἰᾶται»). Στὴν ἑβραϊκὴ παράδοση ἀναφέρεται καὶ ὁ Οὐριήλ.

Ὄταν, μετὰ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες, ξεπεράστηκε ὁ κίνδυνος θεοποιήσεως τῶν Ἀγγέλων, καὶ ἐκφράστηκε μὲ σαφήνεια ἡ θεολογικὴ διδασκαλία γιὰ τὴν ὀφειλόμενη τιμὴ καὶ προσκύνησή τους ἀπὸ τοὺς πιστούς, ἄρχισαν νὰ διαμορφώνονται οἱ ἑορτές, οἱ ἀκολουθίες καὶ ὁ ξεχωριστὸς εἰκονογραφικὸς τύπος τῶν Ἀγγελικῶν Δυνάμεων, ὁ ὁποῖος ἀποκρυσταλλώθηκε στὴ Βυζαντινὴ ἐποχή. Ἔτσι, ἡ μορφὴ καὶ ἡ ἐνδυμασία τους ἀποδίδονται σύμφωνα μὲ ὅσα γνωρίζομε ἀπὸ τὶς ἐμφανίσεις τους, μὲ τὴν προσθήκη κάποιων συμβολικῶν στοιχείων ποὺ ἔχουν ἰδιαίτερο θεολογικὸ νόημα.

Τὰ Σεραφείμ, κατὰ τὸ ὄραμα τοῦ προφήτη Ἠσαΐα, εἰκονίζονται μ΄ ἕξι πτέρυγες (ἑξαπτέρυγα), ἐκ τῶν ὁποίων μὲ τὶς δύο πετοῦν, μὲ τὶς δύο καλύπτουν τὰ πρόσωπά τους, μὴ ἀντέχοντας ν΄ ἀντικρύζουν κατὰ πρόσωπο τὴ θεϊκὴ δόξα, καὶ μὲ τὶς ἄλλες δύο σκεπάζουν τὰ πόδια τους, σ΄ ἔνδειξη σεβασμοῦ, τὰ Χερουβείμ καὶ οἱ Θρόνοι σὰν πύρινοι τροχοί, ποὺ πάνω τους φέρουν πτερὰ μὲ μάτια (πολυόμματα), σύμφωνα μὲ τὸ ὄραμα τοῦ προφήτη Ἰεζεκιήλ.

Οἱ Κυριότητες , οἱ Δυνάμεις καὶ οἱ Ἐξουσίες φοροῦν ποδήρη ἱερατικὰ ἄμφια, χρυσὴ ζώνη καὶ πράσινο ὡμοφόριο. Κρατοῦν στὸ δεξί τους χέρι χρυσὴ ῥάβδο, ἔνδειξη πὼς εἶναι φορεῖς θεϊκῆς ἐξουσίας, ἐνῶ στὸ ἀριστερὸ σφραγίδα μὲ τὸ μονόγραμμα τοῦ Χριστοῦ.

Οἱ Ἀρχὲς, οἱ Ἀρχάγγελοι καὶ οἱ Ἄγγελοι εἰκονίζονται συνήθως μὲ (ῥωμαϊκὴ) στρατιωτικὴ στολὴ καὶ κρατοῦν ῥομφαία.

συνεχίζεται 

                                             Ἀγγελικὲς δυνάμεις

α’ μέρος

 

Οἱ πιστοὶ ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους ἀγάπησαν τοὺς Ἀγγέλους, σέβονται τοὺς Ἀγγέλους καὶ παρακαλοῦν νὰ ἔχουν πάντα ἕναν κοντά τους.

Πρὶν ἀναφερθοῦμε ἐκτενέστερα στὴν ἀγιογράφησή τους κατὰ τὴν ὀρθόδοξη παράδοση, θὰ δώσωμε ἐπιγραμματικὰ κάποιες πληροφορίες γι΄ αὐτὰ τὰ Λειτουργικὰ Πνεύματα, μὲ βάση κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἑρμηνεῖες Ἁγίων Πατέρων καὶ μαρτυρίες Ἁγίων. Δημιουργήθηκαν πρὶν τὸν ὑλικὸ κόσμο. Ἀτενίζοντας τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, Τὸν δοξολογοῦν ἀκατάπαυστα, ἐπίσης ὑπηρετοῦν στὰ ἔργα τῆς θείας προνοίας καὶ βοηθοῦν στὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Ὡς ἄυλα νοερὰ ὄντα δὲν ἔχουν καμιὰ ὑλικὴ ἀνάγκη, π. χ. γιὰ τροφὴ ἢ ἀνάπαυση, δὲν πεθαίνουν, οὔτε ἔχουν φύλο, ἡ φύση τους εἶναι πνευματική. Πάντως ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ προκόπτουν στὴν ἁγιότητα καὶ στὴν τελειότητα, ἔχουν συμμετοχὴ στὸ «κατ΄ εἰκόνα καὶ καθ΄ ὁμοίωσιν», ὅπως οἱ ἄνθρωποι. Τὸ πλῆθος τους εἶναι ἀπροσμέτρητο, οἱ δὲ γνώσεις καὶ οἱ δυνάμεις τους πολὺ ἀνώτερες τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ συγκρινόμενες μὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλάχιστες.

 
Μὲ τὸ ὄνομα Ἄγγελοι ( =ἀγγελιαφόροι) δηλώνεται ἕνα συγκεκριμένο τάγμα τῶν Ἀσωμάτων Οὐρανίων Δυνάμεων, ἐν τούτοις ἀποκαλοῦνται ἔτσι ὅλα τὰ Οὐράνια τάγματα, τὰ ὁποῖα, σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἀριθμοῦνται σὲ ἐννέα. Πλαισιώνουν τὴν Ἁγία Τριάδα, παραστέκοντας σὲ τρεῖς τρίχορες ταξιαρχίες, σὲ ἀπόσταση ἀπὸ Αὐτὴν ἀνάλογη τῆς ἱεραρχικῆς τους θέσης, ὡς ἑξῆς:Σεραφείμ, Χερουβείμ, Θρόνοι, τὰ ἀνώτερα τάγματα,  Κυριότητες, Δυνάμεις, Ἐξουσίες, ἡ δευτέρα τῇ τάξει ἱεραρχία,   Ἀρχές, Ἄγγελοι, Ἀρχάγγελοι, τὰ ἀμέσως ἀνώτερα τῶν ἀνθρώπων τάγματα.

συνεχίζεται